24 Tháng 4 2025

CTO không chỉ là người giỏi code – Làm sao để trở thành nhà lãnh đạo công nghệ toàn diện?

Trong giới công nghệ, người ta thường mặc định rằng CTO (Chief Technology Officer) là “siêu lập trình viên” của công ty. Nhiều startup công nghệ khi mới thành lập chọn đồng sáng lập giỏi code nhất làm CTO. Nhưng vai trò CTO ngày nay đòi hỏi nhiều hơn là kỹ thuật thuần túy. Một CTO cho startup chẳng hạn, không chỉ viết code mà còn phải định hình chiến lược sản phẩm, tuyển dụng và dẫn dắt đội ngũ kỹ sư, thậm chí trình bày giải pháp công nghệ với nhà đầu tư. Điều đó đặt ra câu hỏi: nếu leadership cho dân công nghệ quan trọng như vậy, làm sao một người xuất thân kỹ thuật có thể trở thành nhà lãnh đạo công nghệ toàn diện? Bài viết này sẽ giúp bạn tìm câu trả lời.

Tại sao CTO không thể chỉ giỏi kỹ thuật?

CTO không chỉ là người giỏi code. Thực tế, nếu một CTO chỉ tập trung vào lập trình mà bỏ qua bức tranh tổng thể, công ty có thể gặp nhiều rủi ro. CTO là cầu nối giữa công nghệ và kinh doanh – họ phải hiểu mục tiêu kinh doanh để định hướng công nghệ phục vụ mục tiêu đó. Ví dụ, CTO cần làm việc chặt chẽ với CEO và các phòng ban khác để đảm bảo sản phẩm công nghệ phù hợp nhu cầu thị trường. Nếu CTO chỉ chúi đầu vào code, sản phẩm làm ra có thể không giải quyết đúng vấn đề của khách hàng hoặc không hỗ trợ chiến lược công ty.

Mặt khác, CTO thường đứng đầu đội ngũ kỹ thuật. Họ phải tuyển dụng, quản lý và truyền cảm hứng cho các kỹ sư. Một chuyên gia kỹ thuật giỏi chưa chắc đã biết cách lãnh đạo một team lớn. Kỹ năng giao tiếp và quản trị nhân sự trở nên tối quan trọng. CTO cần trao đổi được với các bên không chuyên về kỹ thuật (như ban giám đốc, đối tác kinh doanh, khách hàng) bằng ngôn ngữ dễ hiểu, thuyết phục họ về giải pháp công nghệ. Ngoài ra, CTO chịu trách nhiệm đảm bảo hệ thống kỹ thuật vận hành hiệu quả, cập nhật xu hướng mới và giữ cho công ty cạnh tranh về công nghệ. Rõ ràng, chỉ giỏi code sẽ không đủ để hoàn thành tất cả những nhiệm vụ chiến lược này.

Tóm lại, vai trò của CTO bao quát cả kỹ thuật lẫn lãnh đạo. CTO vừa phải am hiểu công nghệ sâu, vừa phải có tầm nhìn rộng và kỹ năng mềm tốt. Vậy một CTO giỏi cần gì ngoài kỹ thuật? Phần tiếp theo sẽ đề cập những kỹ năng lãnh đạo mà CTO cần trau dồi để thành công trong vai trò này.

Kỹ năng lãnh đạo công nghệ: CTO giỏi cần gì?

Để trở thành một CTO toàn diện, kỹ năng lập trình xuất sắc chỉ là nền tảng cơ bản. Bên cạnh chuyên môn, CTO cần phát triển thêm các kỹ năng lãnh đạo công nghệ và quản lý. Nhiều lập trình viên kỳ cựu thừa nhận rằng việc chuyển sang vai trò lãnh đạo đòi hỏi họ phải học hỏi thêm về “kỹ năng leadership cho dân công nghệ”. Dưới đây là một số kỹ năng quan trọng mà một CTO giỏi nên có:

Tư duy chiến lược và tầm nhìn công nghệ: CTO cần khả năng nhìn xa, định hình chiến lược công nghệ phù hợp với tầm nhìn và mục tiêu kinh doanh của công ty. Họ phải biết đánh giá xu hướng công nghệ mới và quyết định nên áp dụng cái nào để mang lại lợi thế cạnh tranh. Tầm nhìn dài hạn giúp CTO dẫn dắt công ty đi đúng hướng trong bối cảnh công nghệ thay đổi liên tục.

Kỹ năng giao tiếp và thuyết phục: Là người đứng đầu mảng kỹ thuật, CTO thường xuyên làm việc với nhiều đối tượng khác nhau – từ các kỹ sư trong nhóm, ban lãnh đạo công ty cho đến khách hàng hoặc nhà đầu tư. Khả năng giao tiếp hiệu quả giúp CTO truyền đạt ý tưởng rõ ràng, lắng nghe phản hồi và thuyết phục người khác ủng hộ giải pháp của mình. Một CTO giỏi biết “nói tiếng nói của business” khi cần, đồng thời diễn giải được vấn đề phức tạp theo cách đơn giản để mọi người cùng hiểu.

Quản lý đội ngũ và phát triển nhân tài: Xây dựng một đội ngũ kỹ thuật mạnh là nhiệm vụ then chốt của CTO. Điều này đòi hỏi kỹ năng tuyển dụng đúng người, huấn luyện và tạo động lực cho nhân viên. CTO phải biết lãnh đạo đội ngũ: giao đúng việc cho đúng người, thiết lập quy trình làm việc hiệu quả và xây dựng văn hóa sáng tạo, học hỏi trong team. Một CTO thành công là người tạo ra được các leader công nghệ kế cận, chứ không làm mọi việc một mình.

Hiểu biết kinh doanh và sản phẩm: CTO cần hiểu công ty kiếm tiền bằng cách nào, khách hàng mục tiêu là ai, vấn đề nào là ưu tiên. Kiến thức về mô hình kinh doanh, thị trường và sản phẩm giúp CTO đưa ra quyết định kỹ thuật phù hợp thực tế. Nói cách khác, CTO phải biết cân bằng giữa yếu tố kỹ thuật và yếu tố kinh doanh. Ví dụ, lựa chọn một công nghệ không chỉ vì nó “xịn” về kỹ thuật, mà còn phải vì nó giúp sản phẩm đáp ứng nhu cầu người dùng tốt hơn hoặc tiết kiệm chi phí hơn.

Giải quyết vấn đề và ra quyết định linh hoạt: Trong vai trò CTO, mỗi ngày đều có thể xuất hiện thách thức mới – từ sự cố hệ thống, xung đột trong nhóm cho đến thay đổi yêu cầu sản phẩm. CTO cần bình tĩnh phân tích vấn đề, đưa ra quyết định nhanh và hợp lý. Kỹ năng giải quyết vấn đề kết hợp giữa tư duy logic của một kỹ sư và kinh nghiệm quản lý sẽ giúp CTO xử lý khủng hoảng hiệu quả. Đồng thời, CTO phải biết ưu tiên việc quan trọng, dám đưa ra những quyết định khó khăn (như cắt bỏ một tính năng, thay đổi công nghệ đang dùng) vì lợi ích lâu dài.

Tinh thần học hỏi và thích ứng liên tục: Công nghệ luôn tiến hóa, vì vậy CTO phải liên tục cập nhật kiến thức mới và sẵn sàng thích ứng. Một CTO giỏi thường có tinh thần học hỏi suốt đời – đọc sách quản trị, tham gia cộng đồng công nghệ, theo dõi xu hướng AI/Blockchain/Cloud... Bên cạnh đó, họ cởi mở với ý tưởng mới và phản hồi từ người khác. Sự linh hoạt và cầu tiến giúp CTO không bị tụt hậu và dẫn dắt tổ chức vượt qua thay đổi một cách chủ động.

Ví dụ thực tiễn: Từ coder đến lãnh đạo công nghệ

Những câu chuyện thực tế cho thấy rõ sự chuyển mình khi một chuyên gia kỹ thuật trở thành người lãnh đạo. Chẳng hạn, trong môi trường startup, ban đầu CTO có thể trực tiếp viết phần lớn code cho sản phẩm. Nhưng khi startup bắt đầu mở rộng quy mô, CTO đó phải đối mặt với việc tuyển dụng và đào tạo hàng loạt nhân viên mới. Một CTO chia sẻ rằng anh từng dành gần như toàn bộ thời gian để code, cho đến khi dự án đình trệ do đội ngũ thiếu định hướng. Nhận ra vấn đề, anh phải học cách buông bàn phím đúng lúc để tập trung xây dựng quy trình làm việc, họp nhóm thường xuyên hơn và hướng dẫn các lập trình viên trẻ. Kết quả là đội ngũ phát triển ổn định hơn, sản phẩm được cải thiện nhanh chóng. Bài học rút ra: CTO muốn thành công phải biết chuyển từ tự mình làm sang dẫn dắt người khác cùng làm.

Một ví dụ khác diễn ra tại một công ty công nghệ lớn. Vị CTO kỳ cựu nhận thấy hệ thống kỹ thuật lõi của công ty đã lỗi thời, hiệu suất kém, nhưng ban giám đốc không mấy mặn mà với việc đầu tư nâng cấp vì lo tốn kém. Để thuyết phục được họ, CTO này không nói về chi tiết kỹ thuật hay ngôn ngữ lập trình, mà trình bày dự án dưới góc nhìn kinh doanh: nếu không nâng cấp, hệ thống có thể sập bất cứ lúc nào, gây gián đoạn dịch vụ và mất khách hàng; ngược lại, đầu tư công nghệ X sẽ tăng tốc độ xử lý lên gấp đôi, giúp công ty phục vụ khách hàng nhiều hơn và thu về thêm Y doanh thu mỗi năm. Cách tiếp cận nhấn mạnh lợi ích kinh doanh đã thuyết phục được ban giám đốc duyệt ngân sách nâng cấp hệ thống. Câu chuyện này cho thấy CTO thành công cần nói được ngôn ngữ của doanh nghiệp và biết thuyết phục bằng giá trị chứ không chỉ bằng kỹ thuật.

Những ví dụ trên minh họa rằng hành trình từ một “coder” trở thành nhà lãnh đạo công nghệ đòi hỏi sự thay đổi tư duy lớn. Khi CTO biết kết hợp giữa kỹ năng kỹ thuật và kỹ năng lãnh đạo, họ sẽ tạo ra tác động to lớn hơn nhiều cho tổ chức.

Lời khuyên từ chuyên gia dành cho CTO tương lai

Vậy làm thế nào để một người làm kỹ thuật rèn luyện các phẩm chất lãnh đạo? Dưới đây là một số lời khuyên từ các chuyên gia và CTO kỳ cựu giúp bạn phát triển bản thân trên con đường trở thành CTO:

Hiểu sản phẩm và khách hàng của bạn: Ông Werner Vogels, CTO của Amazon, từng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc ám ảnh với khách hàng hơn là công nghệ thuần túy. Dù bạn là dân kỹ thuật, hãy chủ động tìm hiểu cách sản phẩm mang lại giá trị cho người dùng và công ty. Khi nắm rõ mục tiêu kinh doanh và nhu cầu khách hàng, bạn sẽ đưa ra quyết định kỹ thuật sáng suốt hơn.

Tìm mentor và học hỏi từ người đi trước: Đừng ngại thừa nhận mình cần cải thiện kỹ năng lãnh đạo. Hãy tìm một người cố vấn (mentor) có kinh nghiệm quản lý hoặc một CTO đi trước để xin lời khuyên. Họ có thể giúp bạn nhận ra những điểm mù trong phong cách lãnh đạo của mình. Tham gia các cộng đồng CTO, diễn đàn khởi nghiệp hoặc nhóm “tech leadership” cũng là cách tốt để học hỏi kinh nghiệm thực tế và mở rộng mạng lưới quan hệ.

Rèn luyện kỹ năng mềm mỗi ngày: Kỹ năng giao tiếp, thuyết trình, quản lý thời gian... đều cần thực hành thường xuyên như khi bạn luyện code. Hãy tự tạo cơ hội để rèn những kỹ năng này: trình bày dự án của team bạn trước công ty, chủ động lắng nghe phản hồi từ đồng nghiệp, hoặc tham gia một khóa học ngắn về quản trị. Mỗi lần thử thách bản thân ngoài vùng an toàn kỹ thuật, bạn đang tiến một bước đến gần vai trò lãnh đạo.

Học cách ủy thác và tin tưởng đội ngũ: Một sai lầm phổ biến của các kỹ sư mới lên làm quản lý là ôm đồm công việc vì nghĩ mình làm sẽ nhanh và tốt hơn. Tuy nhiên, chuyên gia khuyên rằng bạn phải học cách ủy thác (delegate) công việc và tin tưởng vào đồng đội. Hãy bắt đầu giao những nhiệm vụ nhỏ cho người khác và hướng dẫn họ hoàn thành. Khi đội ngũ trưởng thành hơn, bạn sẽ có thời gian tập trung vào bức tranh lớn thay vì sa vào chi tiết. Kỹ năng trao quyền hiệu quả là dấu hiệu của một CTO biết lãnh đạo.

Những lời khuyên trên đều nhấn mạnh một điều: trở thành CTO giỏi đòi hỏi sự chuyển đổi từ tư duy của một người làm kỹ thuật sang tư duy của một nhà lãnh đạo. Hãy kiên nhẫn với bản thân trong quá trình rèn luyện các kỹ năng mới, vì không ai trở thành lãnh đạo trong một sớm một chiều.

Kết luận và hành động

Con đường trở thành CTO toàn diện là một hành trình dài kết hợp giữa tích lũy kinh nghiệm kỹ thuật và trau dồi kỹ năng lãnh đạo. Một CTO giỏi không ngừng học hỏi, sẵn sàng thay đổi bản thân để phù hợp với nhu cầu của tổ chức. Nếu bạn là một lập trình viên hoặc kỹ sư đầy tham vọng muốn vươn tới vị trí CTO, hãy bắt đầu chuẩn bị ngay từ bây giờ.

Dưới đây là một số bước hành động bạn có thể thực hiện ngay hôm nay để tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành CTO:

Chủ động đảm nhận vai trò lãnh đạo nhỏ: Hãy xung phong dẫn dắt một dự án hoặc một nhóm kỹ thuật nhỏ trong công ty. Thông qua đó, bạn sẽ học được cách lập kế hoạch, phân công nhiệm vụ và quản lý team – những trải nghiệm quý giá trên con đường trở thành CTO.

Trau dồi kiến thức ngoài lĩnh vực lập trình: Dành thời gian tìm hiểu về kinh doanh, tài chính, marketing và sản phẩm. Bạn có thể đọc sách về quản trị, tham gia các buổi workshop khởi nghiệp hoặc đơn giản là trao đổi với đồng nghiệp ở các phòng ban khác. Kiến thức đa lĩnh vực sẽ giúp bạn có cái nhìn toàn diện hơn khi ra quyết định.

Tìm một người cố vấn (mentor): Kết nối với những người đi trước trong ngành công nghệ, những CTO hoặc lãnh đạo kỹ thuật bạn ngưỡng mộ. Nhờ họ góp ý về lộ trình phát triển sự nghiệp của bạn, cũng như chia sẻ kinh nghiệm xử lý các tình huống lãnh đạo khó khăn. Một mentor tốt sẽ rút ngắn đường học hỏi của bạn rất nhiều.

Liên tục tự đánh giá và học hỏi: Thỉnh thoảng, hãy tự nhìn lại và đánh giá các kỹ năng mềm của bản thân như giao tiếp, quản lý stress, ra quyết định... Đón nhận phản hồi từ sếp và đồng nghiệp để biết mình cần cải thiện điểm nào. Sau đó, lập kế hoạch cụ thể để cải thiện, ví dụ: nếu kỹ năng thuyết trình còn yếu, hãy đăng ký một khóa học nói trước công chúng hoặc tập trình bày trong các cuộc họp nhỏ. Sự tiến bộ đều đặn qua từng tháng năm sẽ tích lũy thành năng lực lãnh đạo vượt trội.

Nhìn chung, trở thành nhà lãnh đạo công nghệ toàn diện là một quá trình liên tục rèn luyện và thích nghi. Hãy nhớ rằng mọi CTO giỏi đều từng là người “dân công nghệ” như bạn, và họ đạt được thành công nhờ không ngừng hoàn thiện bản thân. Vì vậy, ngay từ hôm nay, hãy bước ra khỏi vùng an toàn của mình: học một kỹ năng mới, nói chuyện với một khách hàng, hoặc tình nguyện dẫn dắt team trong một dự án khó. Những bước nhỏ này sẽ đưa bạn tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành một CTO không chỉ giỏi code mà còn xuất sắc về lãnh đạo – người có thể dẫn dắt công nghệ của tổ chức vươn xa và gặt hái thành công bền vững.